ਉੱਚ ਰਕਤ ਚਾਪ (High Blood Pressure) ਇੱਕ “ਖਾਮੋਸ਼ ਕਾਤਿਲ” ਰੋਗ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੱਛਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹਿਰਦੇ-ਰੋਗ, ਦਿਮਾਗੀ ਅਟੈਕ ਹੋਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਜਿਸਨੂੰ ਅਸੀਂ ਬੀ.ਪੀ. ਵੱਧਣਾ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਰੋਗ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਲਤ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਾਡੇ ਖੂਨ ਦਾ ਦਬਾਅ ਨਸਾਂ ‘ਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਤਣਾਅ, ਮੋਟਾਪਾ, ਅਣਹੇਲਦੀ ਖੁਰਾਕ, ਜਿਮੀਦਾਰੀਆਂ ਦਾ ਵਧਾਅ, ਬੈਠ ਕੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਰੋਗ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਸਟ੍ਰੋਕ, ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਘਟਣ ਅਤੇ ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ ਹੋਣ ਤੱਕ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੀ.ਪੀ. ਨੂੰ ਕਾਬੂ ‘ਚ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦਿਨਚਰੀ ਅਤੇ ਖੁਰਾਕ ‘ਚ ਸੋਧ ਲਿਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਘਰ ਦਾ ਬਣਿਆ ਖਾਣਾ ਖਾਣਾ, ਲੂਣ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟਾਉਣੀ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਹਲਕੀ ਜਿਹੀ ਕਸਰਤ ਜਾਂ ਚਲਣਾ-ਫਿਰਣਾ, ਯੋਗਾ ਜਾਂ ਧਿਆਨ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸੇਬ, ਕੇਲਾ, ਨਾਰੀਅਲ ਪਾਣੀ, ਟਮਾਟਰ, ਸਪਿਨਾਚ, ਬਦਾਮ, ਅਖਰੋਟ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਵਰਗੇ ਭੋਜਨ ਬੀ.ਪੀ. ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਚਿੱਟਾ ਆਟਾ, ਮਿਠਾਈਆਂ, ਕੋਲਡ ਡ੍ਰਿੰਕ, ਫਾਸਟ ਫੂਡ ਅਤੇ ਨਮਕੀਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਖੂਨ ਦਾ ਦਬਾਅ ਹੋਰ ਵਧਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਗਰਟ, ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਤਮਾਕੂ ਵਰਗੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵੀ ਬੀ.ਪੀ. ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਬੀ.ਪੀ. ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦਬਾਅ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚੈੱਕ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਡਾਕਟਰ ਨੇ ਦਵਾਈ ਦੱਸੀ ਹੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਲੋਗ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਦਵਾਈ ਛੱਡ ਦੇਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖਿਆਂ ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਵਿਕਲਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
🤔 ਉੱਚ ਬੀਪੀ ਹੋਣ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਦੋ ਨੰਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:
- ✅ Systolic (ਉੱਪਰੀ): ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਸੁੰਘੜਦਾ ਹੈ (ਉਚਿਤ ਸੀਮਾ: 90–120 mmHg)
- ✅ Diastolic (ਹੇਠਲਾ): ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਆਰਾਮ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਉਚਿਤ ਸੀਮਾ: 60–80 mmHg)
👉 ਜੇਕਰ ਇਹ 140/90 mmHg ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਉੱਚ ਬੀਪੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
🚫 ਕੀ ਨਾ ਕਰੋ — ਉੱਚ ਬੀਪੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਆਦਤਾਂ
- ❌ ਵਧੇਰੇ ਨਮਕ (ਲੂਣ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ — ਰਕਤ ਚਾਪ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ
- ❌ ਚਰਬੀਦਾਰ, ਤਲੇ ਹੋਏ ਭੋਜਨ (ਜਿਵੇਂ ਪਕੌੜੇ, ਸਮੋਸੇ, ਮੀਟ)
- ❌ ਧੂਮਪਾਨ ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸੇਵਨ
- ❌ ਬੈਠਕ ਆਲਸੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ — ਕੁਝ ਨਾਹ ਕਰਨਾ
- ❌ ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਜਾਂ ਤਣਾਅ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
✅ ਕੀ ਕਰੋ — ਬੀਪੀ ਕੰਟਰੋਲ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਿਹਤਮੰਦ ਆਦਤਾਂ
- ✅ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 30 ਮਿੰਟ ਦੀ ਸੈਰ ਜਾਂ ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਕਰੋ
- ✅ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਜਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਕੇ ਧਿਆਨ/ਯੋਗ ਕਰੋ
- ✅ ਸਮੇਂ ਤੇ ਨੀਂਦ ਲਓ (ਘੱਟੋ ਘੱਟ 6-8 ਘੰਟੇ)
- ✅ ਬੀਪੀ ਦੀ ਰੋਜ਼ ਜਾਂ ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਜਾਂਚ ਕਰੋ
- ✅ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦਵਾਈ ਨਾ ਛੱਡੋ
🍎 ਕੀ ਖਾਓ — ਹਾਈ ਬੀਪੀ ਵਾਲੇ ਲਈ ਸਿਹਤਮੰਦ ਭੋਜਨ
🌿 ਸਿਹਤਮੰਦ ਚੀਜ਼ਾਂ:
- ✅ ਤਾਜ਼ਾ ਸਬਜ਼ੀਆਂ (ਪਾਲਕ, ਭਿੰਡੀ, ਬੰਦ ਗੋਭੀ)
- ✅ ਫਲ (ਕੇਲਾ, ਸੇਬ, ਅਨਾਰ, ਜਾਮੁਨ)
- ✅ ਘੱਟ-ਚਰਬੀ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ
- ✅ ਬਦਾਮ, ਅਖਰੋਟ (ਵਿਟਾਮਿਨ E)
- ✅ ਦਾਲਾਂ, ਹਰੇ ਛੋਲੇ, ਰਾਜਮਾ
- ✅ ਓਟਸ, ਬ੍ਰਾਊਨ ਰਾਈਸ
- ✅ ਨਿੰਬੂ ਪਾਣੀ, ਮਲ੍ਹੀ ਤੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
🚫 ਕੀ ਨਾ ਖਾਓ — ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ
- ❌ ਨਮਕੀਨ ਚਿੱਪਸ, ਆਚਾਰ, ਅਚਾਰ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ
- ❌ ਮਾਸ, ਸੁਆਦ ਵਾਲੇ ਤਲੇ ਭੋਜਨ
- ❌ ਕੋਲਡ ਡ੍ਰਿੰਕ, ਸੋਡਾ, ਐਨਰਜੀ ਡ੍ਰਿੰਕ
- ❌ ਸੜਕਾਂ ‘ਤੇ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ
- ❌ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੈਫੀਨ ਵਾਲਾ ਕੌਫੀ
💊 ਦਵਾਈਆਂ ਕਦੋਂ ਲੈਣੀਆਂ?
ਜੇਕਰ:
- BP ਰੈਗੁਲਰ 140/90 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਆਉਂਦਾ ਹੋਵੇ
- ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋ
- ਸਰ ਚੱਕਰ ਜਾਂ ਹਾਈ ਤਣਾਅ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ
➡️ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦਵਾਈ ਲਿਖ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਉਦਾਹਰਨ: Amlodipine, Losartan, Metoprolol)।
💡 ਸਿੱਧੀ ਸਲਾਹ:
- ਕਿਸੇ ਵੀ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖੇ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਦੀ ਥਾਂ ਨਾ ਦਿਓ
- ਬੀਪੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰੋ, ਇਹ ਸਾਇਲੈਂਟ ਕਿਲਰ ਹੈ
- ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ — ਬੀਪੀ ਕਈ ਵਾਰੀ ਵਿਰਾਸਤੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ
🙋♀️ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਤਿਆਰ ਹੋ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ?
👉 ਇਸ ਪੋਸਟ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੇਅਰ ਕਰੋ
👉 ਹਫਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣਾ BP ਜਰੂਰ ਚੈੱਕ ਕਰੋ
👉 ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਟੀਪਸ ਲਈ ਜੁੜੇ ਰਹੋ
Disclaimer:
ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਾਨਕਾਰੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਜਾਂ ਇਲਾਜ ਦਾ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਸ਼ੱਕ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਪਰਮਾਣਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਜਰੂਰ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ। ਸਵੈ-ਇਲਾਜ ਜਾਂ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਦਵਾਈ ਲੈਣ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।